مجموعه سازههای آبی تاریخی شوشتر
مجموعهی (آسیابها و آبشارهای شوشتر) از بینظیرترین نمونههایی است که برای استفاده از آب در دوران کهن مورد بهرهبرداری قرار گرفته است. این محوطه، مجموعهای از سدها، تونلها، کانالهای فرعی و آسیابهای آبی است که اساس کار مجموعه به این صورت است که سد گرگر مسیر رودخانه را مسدود کرده و سطح آب را برای آبگیری سه تونل حفر شده در تخته سنگ بالا می آورد. تونلهای سهگانه آب را به مجموعه هدایت میکنند و به کانالهای متعددی تقسیم میشوند که پس از گرداندن چرخ آسیابها، آب به صورت آبشارهایی به محوطهای حوضچه مانند سرازیر میشود. یکی از ویژگی های بسیار بارز این مجموعه مجاورت آن با بافت تاریخی شهر شوشتر است. بهطور کلی، این مجموعه از شاهکارهای فنی مهندسی اعصار کهن است. این مجموعه در تیرماه 1388 بهعنوان دهمین اثر ایران در فهرست آثار جهانی به ثبت رسید.
مجموعه سازه های آبی شوشتر از کهن ترین شاهکارهای فنی و مهندسی در ایران و جهان و مربوط به دوران ساسانیان است که به صورت یک مجموعه ی صنعتی- اقتصادی در مجاورت بافت تاریخی شهر شوشتر بنا شده است. این سازه های آبی مجموعه ای به هم پیوسته از آسیاب ها، آبشارها، پل ها، بندها، کانال ها و تونل های عظیم هدایت آب و سیکا (محلی جهت استراحت و تفریح) است که برای بهره گیری بیشتر از نیروی آب، به عنوان محرک آسیاب های صنعتی، ساخته شده و در ارتباط با یکدیگر کار می کنند. این سازه ها آب رودخانه ی کارون را بین تمامی نقاط شهر شوشتر و شهرهای اطراف تقسیم می کردند. محوطه ی آبشارها و سازه های آسیاب از سنگ خارا و ملات آهک و ساروج تشکیل شده و اتاق های تودرتوی محوطه نیز از حجاری سنگ ها و دیواره های سنگیِ رود ساخته شده اند. اساس کار مجموعه به این صورت است که «سد گَرگَر» مسیر رودخانه (که خود از شاهکارهای فنی و مهندسی دوران ساسانی و به صورت کاملاً دستَکند است) را مسدود کرده و سطح آب را برای آبگیری سه تونل حفر شده در تخته سنگ بالا می آورد. تونل های سه گانه آب را هدایت کرده و آن را در کانال های متعددی تقسیم می کنند. این آب پس از گرداندن چرخ آسیاب ها به صورت آبشارهایی به محوطه ای حوضچه مانند سرازیر می شود .