باید برای دارندگان نشان ملی مرغوبیت امتیاز ویژه قائل شویم

به گزارش خبرنگار میراث آریا، پنجمین دوره داوری نشان ملی از شهریور سال جاری از سوی معاونت صنایع دستی وزارت میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی در حال برگزاری است.

از سال 90 برگزاری داوری نشان ملی مرغوبیت صنایع‌دستی بر پایه اهداف پروژه یونسکو در خصوص اعطای نشان مرغوبیت صنایع‌دستی اعم از ایجاد استانداردهای دقیق مرغوبیت در صنایع‌دستی، ترویج نوآوری و کمک به بازاریابی این محصولات، همچنین به منظور حضور موفق‌تر در برنامه داوری بین‌المللی پایه‌گذاری شده‌ است.

حسین خواجه‌بیدختی، مدیرکل دفتر توسعه و ترویج معاونت صنایع‌دستی و هنرهای سنتی درباره روند برگزاری پنجمین دوره داوری نشان ملی مرغوبیت خاطرنشان کرد: «این اداره‌کل متولی نشان ملی مرغوبیت صنایع‌دستی است که جزو برنامه‌های ترویجی وزارتخانه محسوب می‌شود. این اتفاق از سال 90 به‌صورت دوسالانه در کشور برگزار می‌شود و یک‌سری آثار منتخب از صنعتگران یا فعالان حوزه صنایع‌دستی بر اساس چهار محور مرغوبیت، اصالت، نوآوری و قابلیت بازاریابی و احترام به مسایل زیست‌محیطی انتخاب می‌شوند.»

او افزود: «این آثار در مرحله اول در استان داوری و در مرحله دوم داوری نهایی انجام می‌شود که سال‌های گذشته در ستاد بوده و امسال به صورت منطقه‌ای برگزار می‌شود. در حال حاضر دو منطقه غرب به مرکزیت کرمانشاه و منطقه جنوب به مرکزیت شیراز برگزار شده و استان‌های مرکزی احتمالا در تهران داوری خواهند شد.»

مدیرکل دفتر توسعه و ترویج معاونت صنایع‌دستی و هنرهای سنتی ادامه داد: «بعد از ممیزی اولیه در مرحله اول داوری بیش از 50 درصد آثار، مهر نشان ملی را می‌گیرند. در اولین دوره (1390) از مجموع 753 اثر، 335 اثر، در دومین دوره (1392) از مجموع 976 اثر، 622 اثر، در سومین دوره (1394) از مجموع 2106 اثر، 1139 اثر و در چهارمین دوره (1396) نیز از مجموع 750 اثر تاییدشده در داوری استانی، 346 اثر نشان ملی مرغوبیت صنایع‌دستی را کسب کردند.»

او افزود: «پنجمین دوره داوری نشان مرغوبیت نیز از شهریور سال جاری در حال برگزاری است و نسبت به انتخاب و برگزاری داوری اولیه در استان اقدام و سهمیه مشخص شد که دقت داوری در انتخاب آثار بیشتر شده و آثار بی‌ربط در مرحله نهایی اجازه حضور نمی‌یابند.»

بیدختی تصریح کرد: «این داوری به‌صورت منطقه‌ای با مرکزیت استان‌های کرمانشاه، فارس، قزوین، تهران، اصفهان برگزار می‌شود که در این دوره استان اصفهان انصراف داد و استان مرکزی و شمالی و قزوین به‌لحاظ محدودیت‌های اعتباری که داشتند، آثارشان در تهران داوری خواهند شد. داوری این دوره براساس سهمیه‌ای که برای هر استان در نظر گرفته شده، انجام می‌شود. بعد از ارزیابی توسط استان، آثار جمع‌آوری و در تاریخ مقرر که از قبل اعلام شده به منطقه مورد نظر برای داوری ملی ارسال می‌شود.»

بیدختی افزود: «داوری استان‌های مرکزی آبان‌ماه امسال در تهران برگزار می‌شود. از مجموع 588 اثر راه‌یافته به داوری دو منطقه غرب و جنوب، 220 اثر با اکثریت آرا موفق به دریافت نشان ملی مرغوبیت کالای صنایع دستی شدند و آثار 19 استان باقی‌مانده منطقه شمال و مرکز کشور در ماه های آبان و آذر سال جاری مورد ارزیابی قرار خواهند گرفت.»

او افزود: «تاکنون از استان کردستان، 11 اثر، آذربایجان غربی با 14 اثر، کرمانشاه با 17 اثر، همدان با سه اثر، ایلام چهار اثر، اردبیل 15 اثر، کهگیلویه و بویراحمد با چهار اثر، خوزستان با 17 اثر، سیستان و بلوچستان با 25 اثر، فارس با 49 اثر، هرمزگان با هفت اثر و کرمان با 25 اثر منتخب نشان ملی مرغوبیت صنایع‌دستی شده‌اند.»

معیارهای داوری نشان ملی مرغوبیت صنایع‌دستی

او درباره معیارهای داوری این آثار توضیح داد: «اولین معیار ما مرغوبیت است و این‌که مراحل نهایی کار در تولید و آفرینش اثر رعایت شده باشد. دوم موضوع اصالت اثر است و اینکه از طرح‌ها یا مواد اولیه غیرایرانی برای آثار استفاده شود یا نشانه‌ها و هویت فرهنگی غیرایرانی در آن تجلی پیدا کند.»  

مدیر دفتر توسعه و ترویج معاونت صنایع‌دستی و هنرهای سنتی درباره معیارهای داوری آثار گفت: «مباحث نوآوری در فرایند محصول و اینکه اثر ویژگی‌های منحصر به فردی داشته باشد و بحث قابلیت‌های بازار که به‌قیمت باشد و قابلیت فروش و عرضه در بازارهای هدف را داشته باشد، در داوری‌ها در نظر گرفته می‌شود. همچنین وجود پیش‌شرط‌هایی همچون احترام به محیط‌زیست و برگشت‌پذیری، داشتن مسئولیت اجتماعی همانند اینکه در تولید و آفرینش اثر، مقررات مربوطه مثل قانون کار و عدم بکارگیری کودکان برای تولید اثر رعایت شده باشد که یقین حاصل کنیم که این کالا پاک است، مدنظر داوران برای انتخاب آثار بوده است.»

مزایای دریافت نشان ملی مرغوبیت صنایع‌دستی

بیدختی درباره مزایای داشتن نشان ملی مرغوبیت برای آثار صنایع دستی توضیح داد: «مزایایی را برای نشان مرغوبیت صنایع دستی متصور هستیم که دارندگان آن می‌توانند در تبلیغات این آثار به این نشان اشاره کنند یا از ظرفیت‌های نشان ملی استفاده کنند. همچنین حمایت از هنرمندان دارای نشان برای شرکت در نمایشگاه‌های داخلی و خارجی، برگزاری کارگاه آموزشی ویژه برای دریافت‌کنندگان نشان و طبیعتا برنامه نشان ملی پیش درآمدی خواهد بود بر بحث نشان بین‌المللی یونسکو که توسط شورای جهانی صنایع دستی از چند سال پیش در حال مدیریت است.»

ضرورت فراهم کردن امتیازات بیشتر برای دارندگان نشان ملی  

مدیر دفتر توسعه و ترویج معاونت صنایع‌دستی با بیان اینکه لازمه حاکمیت این نشان این است که تسهیلات خاصی را برای دارندگان آن در نظر بگیرند، اظهار کرد: «وقتی استقبال و رقابت فشرده‌ای برای کسب این نشان وجود دارد، مشخص است که ظرفیت‌های نهفته‌ای در این نشان وجود دارد از جمله این‌که در بازار به عنوان یک برند می‌توان از آن استفاده کرد، ولی این کافی نیست. معاونت صنایع‌دستی باید به‌عنوان امتیاز به این هنرمندان مواردی همچون تخفیف‌هایی در غرفه‌های فروش نمایشگاهی، ایجاد تسهیلات بانکی برای آن‌ها و موارد این چنینی را فراهم آورد که در حال پیگیری هستیم تا فرقی میان دارنده نشان و آن‌هایی که این نشان را ندارند، قائل شویم.»

او افزود: «برگزاری نشان ملی مرغوبیت صنایع دستی از سال 90 به صورت دوسالانه شروع شده و تا سال 96 متوجه این موضوع نبودیم که دارندگان این نشان باید امتیاز و شرایط ویژه‌ای نسبت به بقیه دریافت کنند. ولی اکنون نظرمان این است که چون این آثار، عصاره کیفیت محصولات صنایع دستی هستند و دارندگان آن همه موارد را در خلق یک اثر رعایت می‌کنند تا موفق به دریافت این نشان شوند، ما هم باید امتیاز و تسهیلات ویژه‌ای را علاوه بر ظرفیتی که وجود دارد، برای آنها در نظر بگیریم.»

بیدختی با اشاره به اینکه در پایان این داوری‌ها، مهر اصالت به این آثار برگزیده اهدا خواهد شد، تصریح کرد: «نظرمان این است که این آثار در گالری‌های تخصصی خود در استان‌ها به نمایش گذاشته شود و این پیام را به مخاطبان برسانند که کالای نفیس از نظر ما چه خصوصیاتی دارد. مهم فقط نفاست تولید یا آفرینش اثر نیست، اینکه روش تاثیرگذاری در بازار را در خلق یک اثر و روش نوآوری را در آن مستتر بدانید ملاک است تا در سنوات بعدی بتوانند برای آثارشان بهتر تصمیم بگیرند. این موضوع به شفاف شدن نگاه صنعتگران صنایع دستی به آثارشان کمک می‌کند‌.»

او افزود: «برنامه ما این است که این آثار برگزیده را به امانت بگیریم و در نگارخانه‌های مختلف در کشور با میزبانی استان‌ها به نمایش بگذاریم. همچنین این داوری در کشور زمینه‌ای را ایجاد می‌کند برای شناسایی آثار شاخص و برگزیده برای مشارکت در داوری‌های بین‌الملی. این داوری هر دوسال یک بار بر اساس سهمیه‌ای که برای هر کشور در نظر گرفته شده برگزار می‌شود که آخرین آن به میزبانی ایران در سال 2018 برگزار شد. تاکنون 318 اثر از کشور ایران در طی هفت دوره برگزاری مسابقات شورای جهانی صنایع دستی موفق به کسب گواهی بین‌المللی شود.»