در نرگسزارهای بهبهان که قدم میگذاری زندگی رنگ دیگری پیدا میکند. عطر گل نرگس هم به اندازه یکرنگی و سخاوت مردم خوزستان بر دل مینشیند .آهسته در گوشت میگوید لختی در این شهر درنگ کن اینجا ارجان است در کنار رود مارون.
چمدان : “ﻧﻮﺑﻬﺎﺭﻥ ﺑﻬﺒﻬﻮ، ﻧﻮ ﺑﻪ ﻧﻮ ﺑﺎﺭﯼ …. ﯾﺎﺱ ﻭ ﺷﺐ ﺑﻮ ﺭﺧﺘﻪ ﺭﯼ ﺻﺤﻦ ﮔﻠﺰﺍﺭﯼ
ﻧﺮﮔﺲ ﺷﻬﻼ، ﺷﺎﺧﻪ ﮔﻞ ﺭﻋﻨﺎ ….. ﯾﺎﺱ ﻭ ﺷﺐ ﺑﻮ ﺳﯿﻨﻪﺭﯾﺰ ﺳﯿﻨﻪ ﺻﺤﺮﺍ
ﺷﻮﻧَﻢ ﺗﺎﺯﻩ ﺑﻬﺎﺭﻥ ﺩﻭﻧﻪ ﺑﻪ ﺩﻭﻧﻪ ….. ﺍَﺭﺱ ﭼﺸﻢ ﮔﻞ ﺩﯾﺎﺭﯼ ﺑﺮﮒ ﮔﻮﻧﻪ
ﻻﻟﻪ ﯼ ﺳﺮﺥ ﺳﺤﺮ ﻣﺲ ﺑﻬﺎﺭﻥ …. ﺁﺳﻤﻮ ﺭﻧﮕﯽ ﺍَ ﮔﻠﺪﻭﻧﻪ ﺳﺘﺎﺭﻩ
ﻧﺮﮔﺲ ﺷﻬﻼ ﺷﺎﺧﻪ ﮔﻞ ﺭﻋﻨﺎ …. ﯾﺎﺱ ﻭ ﺷﺐ ﺑﻮ ﺳﯿﻨﻪریز سینه صحرا
ﻗﺮﺹ ﻣﺎﻩ ﺍﻣﺸﻮ ﺳِﺮ ﺍﻭﺭ ﺳﯽ ﺷﺴﻪ …. ﺧﺮﻣﻦ ﺯﻟﻔﯽ ﮔﺮﻩ ﺩﻭﺭ ﺭﯼ ﺑﺴﻪ
ﻣﺨﻤﻞ ﺳﻮﺯ ﭼﻤﻦ ﻓﺮﺵ ﮔﻠﺰﺍﺭِﻥ …. ﻭﻗﺖ ﮔﻠﮕﺸﺖ ﺩﻝ ﻭ ﺩﯾﺘﻦ ﯾﺎﺭﻥ
ﻧﺮﮔﺲ ﺷﻬﻼ ﺷﺎﺧﻪ ﮔﻞ ﺭﻋﻨﺎ …. ﯾﺎﺱ ﻭ ﺷﺐ ﺑﻮ ﺳﯿﻨﻪریز سینه صحرا ”
این صدای خوش “حسین تجلی” متولد ۱۳۳۵است که با صدای گرم و دایرهاش شعر”سید محمد سید” را در نرگسزار طنین انداز میکند، نرگسزاری که به علت نباریدن باران هنوز عطر گلهایش فضای بهبهان را سرمست نکرده است. تجلی جشنوارههای مختلفی شرکت کرده است از اصفهان، بوشهر و مشهد تا….
” من عشقم نرگس است.اینجا زمینهای منابع طبیعی است. یادم میآید خیلی کوچک بودیم و هنوز هفت ساله نشده بودم که با دو دوست دیگر سوار دوچرخه میآمدیم و یک سبد گل برای همسایهها میچیدیم و میبردیم.”
صدا در خانواده شان موروثی است. پدرش محمد، شاگرد لوطی صادق بوده است. “صادق صابری” معروف به “لوطی صادق” جوانمرد و عیار معروف خطه جنوب کشور که در عرصه موسیقی و هنر فعالیت داشت و علاوه بر استادی در نواختن انواع مختلف سازها، در صفات انسانی نیز معروف بود. پدر حسین تجلی چون پدر نداشته پیش لوطی صادق پرورش یافته است. پدرش از کوچکی مداحی میکرده و بهترین چاووشیها را میخوانده و بامداد و ظهر و شامگاه در وسط شهر مسجد الله،اذان میگفته است. حالا افزون بر حسین تجلی، پسران برادرش عبدالله هم صدای خوشی دارند. برادرش نعمت الله هم کارگردان و نویسنده است. تجلی ها سالهاست با دستان پر خیرشان نرگس زارهای بهبهان را پرورش می دهند.
تجلی خودش هم دستی بر قلم دارد و سه مجموعه شعر دارد یکی به نام ” بهلول بهبهو” به یاد ایام قدیم که شامل متلها و ضرب المثلهای قدیمی میشود. کتاب دیگرش “نرگسزار” است که در وصف یار و نرگسزار. وقتی قرار است شعری را که بیشتر از همه دوست دارد درباره گل نرگس بخواند، میگوید: ” اَی بهشتی ری زمین بو نرگسزار بهبهو/هر گل مسکین نچیدید مال دیار بهبهو…/بهبو خوی نرگسزاری /مردمونِ مِی گلند /نرگس مستی که میگند چشم یار بهبهو/ چون گذر کرده از ایجا علی موسی رضا(ع)/ تا قیومت نرگسزارِی افتخار بهبو/ نرگس مست مال مانه /برده شو از همه جا/ نرگس شیراز غُلوم نرگس زار بهبون”
تجلی به مطلعالشمس اشاره میکند که در آن کتاب ثبت شده که حاکمان وقت از نرگسزارهای بهبهان دیدن کردند و دستور دادند پیازچه های آن را در شیراز بکارند. پس مادر نرگس شیراز نرگس ارجان(بهبهان) است.
برادرش زمینهای کشاورزی را پنج ساله از منابع طبیعی اجاره میکند و به قول او ۳۶۵ روز سال برایش زحمت میکشند تا ۶۰ روز از آن بهره ببرند. بعد کارگران گلها را چیده در جعبه گذاشته راهی تهران، اهواز و اصفهان میکنند و از آنجا به سایر نقاط صادر میشود. از حدود ۲۰۰هکتار زمین نرگسزار حدود ۲۰ هکتار آن متعلق به منابع طبیعی است. اما بهبهان همچنان خود پایانه صادرات گل نرگس ندارد و واسطهها گلهای نرگس را به شهرهای دیگر میبرند.
تجلی میگوید: در بهبهان چهار نمونه گل نرگس به نامهای شهلا، گل پر، پنجه گربهای و مسکین کشت می شود؛ که نوع مسکین آن از انواع دیگر کوچکتر و خوشبوتر است. از هر هکتار هم حدود ۲۵۰ هزار شاخه گل نرگس برداشت میشود. اما هنوز هم به صورت سنتی و در بسته بندی نامناسب گلها به شهرهای دیگر میرود و شاید اگر امکاناتی مانند سردخانههای مناسب، خودروهای دارای سردخانه و بستهبندی قابل اعتمادی وجود داشت این گل به سرتاسر کشورهای همسایه از خلیج فارس تا روسیه و ترکیه صادر میشد هرچند اکنون این صادرات انجام میشود اما اصلاً در قیاس با کشتزارها این مقدار صادرات قابل تأمل نیست.
ظاهراً تجلیها عطر و روغن نرگس بهبهان را هم تهیه کردهاند که برای سردرد و میگرن و افسردگی خاصیت دارد اما به طور کلی به نظر نمیرسد فراورده خاصی از گل نرگس در ایران تهیه شده باشد. آنها روغن را از برگهای نرگس میگیرند.
به گزارش چمدان در دهه ۴۰ تعدادی هلندی با مراجعه به نرگس زارهای بهبهان مقداری از پیازهای نرگس را به منظور تکثیر به هلند منتقل کردند و اقدام به پرورش این گل کردند. بر روی هر شاخه گل نرگس بهبهان دو تا ۱۰ شکوفه گل و گاهی تا بیش از ۲۰ شکوفه دیده می شود. هلندی ها به خاطر علاقه به گل نرگس نام یکی از خیابانهای خود را بهبهان نامگذاری کردهاند. این گل در سال ۱۹۹۲ میلادی در جشنواره گل هلند رتبه نخست را به خود اختصاص داده است.
غلامرضا خادم بهبهانی یکی دیگر از احیا کنندگان نرگسزارهای بهبهان و رئیس هیئت امنای امامزاده حیدر(ع) بهبهان میگوید: بهبهان قدمگاه امام رضا (ع) است و مردم بهبهان اعتقاد دارند به همین دلیل بوی گل نرگس بهبهان تا ابد باقی می ماند. بر پایه همین اعتقادات همه ساله از امام زاده حیدر بهبهان گل نرگس میفرستیم مشهد و در یک شب حرم آقا امام رضا (ع) گلباران میشود. برای کربلا و حرم حضرت عباس(ع) و حرم آقا ابا عبدالله (ع)، مرقد مطهر حضرت علی (ع) در نجف و حرم حضرت معصومه (س) در قم هم گل هدیه میفرستیم.
این پیرمرد خوش خلق ۸۰ ساله که خود نرگسزار خصوصی در کنار نخلهای افراشته دارد، توضیح میدهد که نرگسزارهایش را آب میدهد و مشکل نباریدن باران بر نرگسزارش تأثیر ندارد اما به طور کلی گلهای نرگس با بارش سه باران آذر ، دی و بهمن میرویند. سپس از نیمه اسفند تا مهر و آبان سال دیگر نرگسزارها به خواب میروند.
او با اشاره به این که ۱ میلیون شاخه گل نرگس پرورش میدهد، میگوید: بزرگترین نرگسزار بهبهان حدود ۱۸ تا ۲۰ میلیون شاخه گل نرگس پرورش میدهد. از هرپیاز گل نرگس صد پیاز میتوان تهیه کرد.
خادم با تأکید بر این که هنوز نتوانستند عطر گل نرگس را بگیرند.به خاطرات دوران کودکیش اشاره می کند.” بچه که بودیم ۷۰ سال پیش از نرگسزارها تا کوه پر از گل نرگس بود. آب نبود، گلها با بارش باران میروییدند. بعدها که کانال زدند و مردم کشاورزی میکردند برای این که کسی به هوای نرگسها به زمینهای کشاورزی آنها وارد نشود، پیازچه آنها را میکندند و در چاه می ریختند و به این ترتیب نرگسزارها از بین رفت. جوری شد که دیگر در بهبهان یک دسته گل نرگس نمیشد پیدا کرد.”
خادم میگوید:” عربها خیلی گل نرگس را نمیشناسند اما در هلند این گل طرفداران زیادی دارد با این همه رنگ و بوی گل های نرگس هلند که بیش از ۱۰۰ نوع است با گل نرگس بهبهان بسیار متفاوت است.”
در مزرعه خادم نخلها سر به فلک کشیدهاند. به یاد دیوار نویسی چند کوچه پایینتر می افتم که نوشته بود ” بریدن نخل رایگان شماره موبایل…” می گویندتنها درختی که سرش را بِبُری مانند انسان میمیرد، نخل است. خادم توضیح میدهد: در بخش میانی سر یا تاج درخت خرما مادهای سفید رنگ به نام پنیرک وجود دارد که طعمی شیرین و گس دارد. هر نخل ۳ تا ۱۰ کیلوگرم پنیر دارد و پنیر نخل تمام خواص خرما را دارد و دارای روی، آهن، منیزیم، فسفر، منگنز، کلسیم، پتاسیم است . از این رو از آن برای تقویت اعصاب و درمان نازایی بهره میگیرند. برخی وقتی نخل خرما دیگر بارور نمی شود سر آن را می برند.
حس غریبی است همزیستی نرگس و نخل خرما کنار هم .پس تا زمستان به سر نیامده راهی نرگس زارها شوید و از طبیعت زیبای بهبهان لذت ببرید.