مدیر پایگاه میراث‌جهانی چغازنبیل و هفت‌تپه با تشریح عملکرد این پایگاه در یک سال گذشته و از ابتدای دولت چهاردهم گفت: پایگاه چغارنبیل با بهره‌گیری از ظرفیت کارشناسان، همراهی جوامع محلی و پشتیبانی نهادهای ملی، مسیر پایداری را برای پاسداشت یکی از مهمترین میراث‌های جهانی ایران ترسیم کرده است.
عاطفه رشنویی در گفتگو با روابط‌عمومی اداره‌کل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی خوزستان، با مرور کارنامه یکسال تلاش برای میراث جهانیِ چغازنبیل و هفت‌تپه و مسیر حفاظت، پژوهش و توسعه پایدار قرار آن، اظهار کرد: دوره یک‌ساله اخیر برای پایگاه میراث‌جهانی چغازنبیل و هفت‌تپه، دوره‌ای سرشار از فعالیت‌های حفاظتی، پژوهشی، آموزشی و مدیریتی بود. این مجموعه با تأکید بر رویکردی جامع‌نگر، تلاش کرد تا حفاظت کالبدی آثار، معرفی علمی و عمومی آن‌ها و پیوند دادن میراث‌جهانی با توسعه پایدار جوامع محلی را هم‌زمان پیش ببرد.
حفاظت و مرمت آثار
او با اشاره به این‌که در سال گذشته، طرح‌های مرمتی و حفاظتی متعددی در دو محوطه اجرا شد، گفت: در مجموعه چغازنبیل، تمرکز بر تحکیم سازه‌های خشتی، آجری و تجدید کاه‌گل حفاظت زیگورات و تثبیت دیوارهای پیرامونی، ساماندهی دفع نزولات جوی، صیانت از بخش‌های آسیب‌دیده دروازه‌ها و حصارها توأم با حفاظت فیزیکی و سعی در تفسیر بهتر در دستورکار بود.
مدیر پایگاه میراث‌جهانی چغازنبیل و هفت‌تپه ادامه داد: در محوطه هفت‌تپه نیز اقدامات حفاظتی برای صیانت و نگهداری از بقایای معماری عیلامی، کاخ‌ها و آرامگاه‌ها انجام گرفت؛ استفاده از مصالح بومی و اجرای طرح‌های نوین پایش رطوبت و دما، بخشی از دستاوردهای این مجموعه در این مسیر به شمارمی‌رود.
او بیان کرد: پیگیری و دریافت سند مالکیت ۵۴۰ هکتار عرصه چغازنبیل در زمینه حفاظت و نگهداری این میراث‌جهانی نیز گامی بلند و درخشان در دستاوردهای یکسال گذشته این پایگاه به شمار می‌آید؛ علاوه‌بر این موارد، مرمت یکصد شیء مفرغی از اموال مخزن موزه هفت‌تپه و ساماندهی و ثبت همه اشیاء تاریخی موجود در موزه و مخزن هفت‌تپه نیز از مهمترین دستاوردهای یکسال گذشته این پایگاه میراث‌جهانی بوده است.
پژوهش‌های علمی و همکاری‌های دانشگاهی
رشنویی با بیان این‌که پایگاه در این دوره میزبان چندین هیأت پژوهشی و گروه‌های دانشجویی بود گفت: مطالعات ژئوفیزیک با هدف بازشناسی شهر دوراونتاش در بخش‌هایی از این میراث‌جهانی به شناسایی ساختارهای مدفون کمک کرد و پژوهش‌های میان‌رشته‌ای در حوزه‌های باستان‌سنجی و زیست‌باستان‌شناسی، داده‌های ارزشمندی برای شناخت بهتر تمدن عیلامی فراهم آورد. همچنین نشست‌های علمی مشترک با دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی معتبر کشور برگزار شد که نقش مؤثری در تبادل دانش و پرورش پژوهشگران جوان ایفا می‌کند.
گردشگری فرهنگی و آموزش عمومی
او، بهبود زیرساخت‌های بازدید، نصب تابلوهای راهنما و طراحی مسیرهای ایمن برای گردشگران را هم از جمله اقدامات شاخص در حوزه گردشگری فرهنگی و آموزش عمومی برشمرد و افزود: برگزاری کارگاه‌های آموزشی برای راهنمایان گردشگری، اجرای گشت‌های ویژه دانش‌آموزی و دانشجویی و افزایش حضور گردشگران نشان داد که این میراث‌جهانی بیش از پیش به عنوان یک بستر فرهنگی ـ آموزشی شناخته می‌شود.
مشارکت جوامع محلی و توسعه پایدار
مدیر پایگاه میراث‌جهانی چغازنبیل و هفت‌تپه در ادامه عنوان کرد: پایگاه جهانی در یکسال گذشته تلاش کرد تا جوامع محلی را بیش از گذشته در فرآیند حفاظت و معرفی میراث سهیم کند. حمایت از فعالیت‌های صنایع‌دستی، آموزش زنان روستایی برای تولید محصولات فرهنگی ـ هنری، و برگزاری جشنواره‌های محلی باحضور دانش‌آموزان روستاهای پیرامون میراث‌جهانی با محوریت میراث عیلامی از جمله اقدامات این حوزه بود که نشان داد میراث‌فرهنگی می‌تواند به عنوان سرمایه‌ای مشترک، زمینه‌ساز توسعه پایدار و ارتقای کیفیت زندگی مردم منطقه باشد.
مدیریت بحران و حفاظت اضطراری
او در ادامه به اجرای برنامه‌های متعدد در پایگاه برای افزایش تاب‌آوری محوطه‌ها باتوجه به تهدیدهای اقلیمی و انسانی، اشاره و تصریح کرد: تدوین نقشه‌های اضطراری، استقرار تیم‌های پایش مداوم، همکاری با دستگاه‌های محلی در زمینه مدیریت آب و سیلاب، و آموزش جوامع محلی برای مواجه شدن با بحران‌ها، بخشی از این اقدامات بود که این رویکرد، آمادگی جمعی برای حفاظت از میراث در شرایط پیش‌بینی‌ناپذیر را ارتقا داد.
چالش‌ها و چشم‌انداز آینده
رشنویی خاطرنشان کرد: باوجود دستاوردهای یادشده، چالش‌هایی همچون محدودیت منابع مالی، فشارهای ناشی از توسعه‌های پیرامونی و تغییرات اقلیمی، همچنان پیش رویِ پایگاه قرار دارد؛ با این حال، رویکرد مدیریتی پایگاه بر امید، آینده‌نگری و تداوم همکاری‌های ملی و بین‌المللی استوار است.
او تأکید کرد: در سال‌های آینده، تقویت زیرساخت‌های پژوهشی، توسعه شبکه‌های همکاری علمی و تبدیل چغازنبیل و هفت‌تپه به الگویی منطقه‌ای برای مدیریت پایدار میراث‌جهانی، از اهداف اصلی این مجموعه خواهد بود.
مدیر پایگاه میراث‌جهانی چغازنبیل و هفت‌تپه یادآور شد: کارنامه یک‌ساله پایگاه جهانی چغازنبیل و هفت‌تپه نشان می‌دهد، حفاظت از میراث‌جهانی فقط در مرمت و نگهداری آثار خلاصه نمی‌شود، بلکه نیازمند ترکیبی از پژوهش، آموزش، گردشگری فرهنگی و مشارکت مردم است که این پایگاه با بهره‌گیری از ظرفیت کارشناسان، همراهی جوامع محلی و پشتیبانی نهادهای ملی، مسیر پایداری را برای پاسداشت یکی از مهمترین میراث‌های جهانی ایران ترسیم کرده است.
