روز جهانی و هفته ملی صنایع‌دستی هر سال، فرصتی بی‌نظیر است برای تأکید بر اهمیت میراثفرهنگی ملموس و غیرملموس جوامع محلی و به ویژه نقش زنان و دختران به‌عنوان نیروی پیشرو در حفظ و ترویج این هنرهای ارزشمند.
عاطفه رشنوئی، مدیر پایگاه میراث‌جهانی چغازنبیل در یادداشتی نوشت: شعار امسال سازمان جهانی صنایع‌دستی، «صنایع‌دستی و توانمندسازی: زنان و دختران پیشرو در مسیر»، با تمرکز بر مشارکت فعال زنان، اهمیت نقش آن‌ها را در توسعه پایدار جوامع محلی برجسته می‌سازد. این شعار علاوه بر این‌که بیانگر واقعیتی اجتماعی است، با اهداف و تعهدات کنوانسیون جهانی حفاظت از میراثفرهنگی (۱۹۷۲) نیز پیوند عمیقی دارد.
پایگاه میراث‌جهانی چغازنبیل، به عنوان یکی از مهم‌ترین آثار ثبت‌شده در فهرست میراث جهانی یونسکو، علاوه بر وظیفه حفاظت و مرمت، مسئولیتی خطیر در ارتقاء فرهنگ بومی و حمایت از جوامع محلی پیرامون خود دارد. این پایگاه به عنوان نگهبان ارزش‌های تاریخی، هنری و فرهنگی، فرصت منحصربه‌فردی برای توانمندسازی زنان و دختران منطقه فراهم می‌آورد تا از راه صنایع‌دستی، علاوه بر حفظ میراث، به استقلال اقتصادی و اجتماعی دست یابند.
پیوند شعار روز جهانی صنایع‌دستی با اهداف کنوانسیون ۱۹۷۲
کنوانسیون جهانی حفاظت از میراثفرهنگی و طبیعی (۱۹۷۲)، حفاظت از آثار تاریخی و فرهنگی را به عنوان یک مسئولیت جهانی تعریف می‌کند که بدون مشارکت جوامع محلی و به ویژه زنان، نمی‌تواند تحقق یابد. زنان در بسیاری از جوامع، حاملان اصلی دانش سنتی و هنرهای صنایع‌دستی هستند و انتقال این مهارت‌ها به نسل‌های بعدی مستلزم حمایت و برنامه‌ریزی‌های هدفمند است. شعار امسال صنایع دستی و توانمندسازی زنان، مکملی عملی برای اجرای مفاد کنوانسیون ۱۹۷۲ محسوب می‌شود که بر حفاظت پایدار، مشارکت اجتماعی و توسعه اقتصادی تأکید دارد.
برنامه‌های عملیاتی پایگاه چغازنبیل برای تحقق شعار امسال
- کارگاه‌های آموزشی و توانمندسازی هنرمندان زن
برگزاری دوره‌های تخصصی آموزش روش‌های نوین و سنتی صنایع‌دستی، همراه با مباحث مدیریت کسب‌وکارهای کوچک خانگی، به زنان هنرمند کمک می‌کند تا هنر خود را به محصولاتی باارزش افزوده بالا تبدیل کنند.
- ایجاد بازارهای محلی و فروشگاه‌های نمایش صنایع‌دستی
پایگاه چغازنبیل با همکاری نهادهای محلی و سازمان‌های مردم‌نهاد، بازارهای ویژه‌ای را برای عرضه مستقیم محصولات زنان صنایع‌دستی فراهم می‌آورد تا ضمن افزایش درآمد، ارتباط مستقیمی با خریداران داخلی و خارجی برقرار شود.
- حمایت از پژوهش‌های فرهنگی و تاریخی مرتبط با صنایع‌دستی
تشویق و حمایت از پژوهشگران در حوزه مستندسازی و معرفی هنرهای سنتی، باعث افزایش آگاهی عمومی و حفظ میراث ناملموس می‌شود و زمینه رشد صنایع‌دستی در بستر دانش و فرهنگ را فراهم می‌کند.
- برگزاری جشنواره‌ها و رویدادهای فرهنگی مرتبط با صنایع‌دستی و زنان
برگزاری رویدادهای سالانه با محوریت هنرهای صنایع‌دستی و مشارکت فعال زنان، نقش آن‌ها را در حفظ و ترویج فرهنگ محلی به نمایش می‌گذارد و به عنوان محرکی برای توسعه گردشگری فرهنگی عمل می‌کند.
- ارتباط با شبکه‌های ملی و بین‌المللی صنایع‌دستی
همکاری با سازمان جهانی صنایع‌دستی و دیگر نهادهای مرتبط، زمینه انتقال تجارب موفق و جذب حمایت‌های فنی و مالی را فراهم می‌آورد و پایگاه چغازنبیل را در جایگاه یک الگو برای دیگر مناطق قرار می‌دهد.
اهمیت نقش زنان در توسعه پایدار میراثفرهنگی
توانمندسازی زنان از راه صنایع‌دستی علاوه بر این‌که به حفظ میراثفرهنگی کمک می‌کند، بلکه اثرات اقتصادی و اجتماعی گسترده‌ای به همراه دارد. زنان توانمند در جوامع محلی، نقش مؤثری در بهبود کیفیت زندگی، آموزش کودکان و ارتقاء سلامت خانواده‌ها ایفا می‌کنند. در این مسیر، پایگاه چغازنبیل با برنامه‌های هدفمند و مشارکتی، به دنبال ایجاد بستری است که زنان بتوانند با حفظ هویت فرهنگی خود، به استقلال اقتصادی و اجتماعی دست یابند.
چشم‌انداز پایگاه چغازنبیل در تحقق اهداف جهانی
باتوجه به اهمیت روزافزون میراثفرهنگی و صنایع‌دستی در توسعه پایدار، پایگاه چغازنبیل متعهد است که به عنوان پلی میان میراث‌جهانی و جوامع محلی، نقش مؤثری در تحقق شعار روز جهانی صنایع‌دستی ایفا کند. برنامه‌ریزی‌های دقیق، سرمایه‌گذاری در آموزش و ایجاد فرصت‌های درآمدزایی برای زنان، بخشی از استراتژی پایگاه برای توسعه همه‌جانبه و پایدار منطقه است.
روز جهانی صنایع‌دستی و هفته ملی صنایع‌دستی ۲۰۲۵ با تمرکز بر توانمندسازی زنان و دختران، فرصتی طلایی برای تأکید بر نقش بی‌بدیل آنان در حفظ میراثفرهنگی و توسعه پایدار جوامع محلی است. پایگاه میراث‌جهانی چغازنبیل با پیوند عمیق به کنوانسیون ۱۹۷۲، می‌تواند با اجرای برنامه‌های عملیاتی مؤثر، نقشی پیشرو در این مسیر ایفا کند و الگویی موفق برای سایر مناطق و پایگاه‌های میراث جهانی باشد.
