در تقویم ملی کشورمان ۱۳ شهریورماه روز «مردم‌شناسی» نام گرفته؛ شاخه‌ای از علوم انسانی که با ذره‌بین گرفتن روی زندگی انسان‌ها آداب و رسوم، خُلق‌وخو، باورها و زندگی آنها را مورد بررسی و مطالعه قرار می‌دهد و می‌تواند تجربه‌ای هیجان‌انگیز باشد.
سارا عبادی، مدیر پایگاه ملی خلیج فارس بندرماهشهر، به مناسبت روز مردم‌شناسی در یادداشتی نوشت: روز مردم‌شناسی در ۱۳ شهریور ماه به پاس بزرگداشت ابوریحان بیرونی گرامی داشته می‌شود؛ روزی که تنها متعلق به یک رشته علمی نیست بلکه نمادی از اندیشه‌ای بزرگ در شناخت و پاسداشت انسان و فرهنگ‌های اوست.
مردم‌شناسی دانشی است برخاسته از دل زندگی روزمره؛ دانشی که به جای تمرکز بر دستاوردهای مادی به سراغ باورها، آیین‌ها، آداب و رسوم، مهارت‌ها و دانش‌های بومی می‌رود و آنچه را در حافظه جمعی یک جامعه جریان دارد شناسایی و ثبت می‌کند تا زنده بماند.
در سال‌های گذشته در بندرماهشهر به یاری مردم شریف این دیار و همراهی دوستان کوشیده‌ام آیین‌ها، مشاغل سنتی، باورهای محلی، ترانه‌ها و روایت‌هایی را که بخشی از میراث ناملموس ما هستند بازشناسی و مستندسازی کنیم؛ میراثی که اگر امروز به ثبت و احیا نرسد، فردا در گرد وغبار فراموشی محو خواهد شد.
ثبت ملی آیین‌ها و مشاغل سنتی تنها یک کار پژوهشی نیست بلکه تلاشی است برای تثبیت هویت فرهنگی و تقویت سرمایه اجتماعی این سرزمین.
مردم‌شناسی یادآور می‌شود که تاریخ فقط در کتیبه‌ها و بناها خلاصه نمی‌شود بلکه در سفره‌های ساده مردم، در آوازهای کار، در شیوه‌های معیشت، در آیین‌های شادی و سوگ و در هزاران جزییات زندگی جاری است که نسل‌ها آن را سینه‌به‌سینه منتقل کرده‌اند.
مردم‌شناس همانند کاوشگری است که در لایه‌های زندگی روزمره گنجینه‌های نامریی را آشکار می‌کند.
میراث ناملموس همچون آیین‌ها، موسیقی محلی، شیوه‌های معیشت سنتی، قصه‌ها و روایت‌های شفاهی، زبان‌ها و گویش‌های بومی بخش جدایی‌ناپذیر از هویت فرهنگی جامعه به شمار می‌آید. این میراث نه تنها گذشته یک منطقه را روایت می‌کند بلکه پیوند میان نسل‌ها را نیز استوار نگه می‌دارد.
امروز که دگرگونی‌های ناشی از مهاجرت و توسعه صنعتی، الگوهای زندگی را به‌سرعت دگرگون می‌سازند، اهمیت پاسداری و مستندسازی این میراث دوچندان شده است. فرهنگ پویا و میراث ناملموس شریان‌های حیاتی جامعه‌اند. هر آیینی که ثبت می‌شود، هر مهارتی که احیا می‌گردد و هر شغلی که دوباره روایت می‌شود نه تنها ادای احترامی به گذشته است بلکه توانمندسازی آینده نیز هست.
به مناسبت روز مردم‌شناسی بار دیگر تأکید می‌کنم که پاسداشت فرهنگ مردمی وظیفه‌ای فردی نیست بلکه مسئولیتی جمعی است.
مردمان هر دیار نخستین و مهم‌ترین حافظان فرهنگ خود هستند. اگر دست‌دردست هم دهیم، میراث ناملموس‌مان نه تنها از خطر فراموشی در امان می‌ماند بلکه به نیرویی برای توسعه پایدار و هویت‌بخشی نسل‌های آینده بدل خواهد شد.
باشد که این روز فرصتی برای بازاندیشی در نقش فرهنگ‌های محلی و ارزش‌های گوناگون انسانی باشد، فرصتی برای دیدن، شنیدن و ارج نهادن به صداهایی که از دل تاریخ تا امروز رسیده‌اند و فردا را روشن‌تر خواهند ساخت.
