معاونت میراثفرهنگی خوزستان با برپایی شوراهای تخصصی و نیز فعالیت و تلاش در حوزههای باستانشناسی، موزهها واشیاء تاریخی، ثبت آثار و تعیین حریم، حفاظت و مرمت، دورهای پُرکار را طی یکسال گذشته سپری کرد.
به گزارش روابطعمومی ادارهکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی خوزستان، ظرفیتهای میراثفرهنگی نهفته در سرزمین خوزستان بر هیچکس پوشیده نیست؛ وجود سه اثر ثبتجهانی در شمال این استان و بیش از هزاران محوطه تاریخی شناختهشده در سطح ملی و بینالمللی علاوه بر معماری اقلیمی متناسب و متفاوت در شش بافت تاریخی به تصویب رسیدهاش در کنار آثار صنعتی بیشمار و قداست سرزمینها و آثار دفاعمقدس و طبیعت و اقلیم خاصش همه و همه باعث شده است تا این استان از همه ظرفیتها و موهبتهای طبیعی و ساختهشده به دست بشر اولیه تاکنون بهرهمند باشد که البته این نوع بهرهمندی، رسالت میراثفرهنگی را دو چندان کرده است .
هرسال با برنامهریزیهای درازمدت، میانمدت و زودبازده، فرآیند اقدامات موردنیاز آثار گوناگون استان در حوزه میراثفرهنگی در دستورکار معاونت قرار میگیرد و باتوجه به ظرفیتهای اعتباری، کارشناسی و منطقهای، عملیات گوناگونی از بررسی، شناسایی، ثبت تا مرمت و حفاظت مستمر در جایجای استان شکل میگیرد.
بر این اساس، معاونت میراثفرهنگی خوزستان در یک سال گذشته با برپایی شوراهای تخصصی و نیز فعالیت و تلاش در حوزههای باستانشناسی، موزهها واشیاء تاریخی، ثبت آثار و تعیین حریم، حفاظت و مرمت، دورهای پُرکار را سپری کرد که در ذیل به تفکیک و با جزئیات به این فعالیتها میپردازیم.
تعیین عرصه و حریم 10 اثر تاریخی
احمدرضا حسینیبروجنی معاون میراثفرهنگی خوزستان با اشاره به عملکرد این معاونت در حوزه ثبت آثار و تعیین حریم طی سال 1399 اظهار کرد: «از شاخصترین اقدامات در این حوزه، مطالعه، مستندنگاری ،تهیه شناسنامه و ثبت 14 اثر منقول، 17 اثر غیرمنقول ، 8 اثر ناملموس ،11 اثر دفاعمقدس، دو مورد بافت تاریخی معاصر و یک مورد بافت تاریخی روستایی اشاره کرد؛ همچنین با هدف حفاظت مستمر آثار برای 10 اثر تاریخی، پس از مطالعه لازم و بررسی مکفی، نقشههای عرصه و حریم توأم با گزارشات پیوست تهیه و با برگزاری جلسات استانی و ملی، عرصه و حریم این ده اثر به تصویب رسید و ابلاغ شد.»
برپایی 81 کارگاه مرمت در سطح استان
معاون میراثفرهنگی خوزستان در ادامه با بیان اینکه در استان بیش از چهارهزار اثر شناختهشده و یکهزار و 400 اثر ثبتشده در فهرست آثار ملی در کلاسهها و دورههای تاریخی گوناگون وجود دارد افزود: «بدون تردید، مدیریت حفاظتمحور این آثار از مهمترین و سنگینترین وظایف این حوزه از ادارهکل است.»
او ادامه داد: «در سال 99 معاونت میراث استان با برپا کردن 81 کارگاه مرمت در بناها، محوطهها و بافتهای تاریخی سراسر استان، و نظارت بر اقدامات لازم حفاظتی و مرمتی، گام بزرگی در راستای نگهداری آثار غیرمنقول در معرض خطر استان برداشت که در این زمینه میتوان از وجود هشت بنا با قابلیت بهرهبرداری، 23 بنای مرمتشده قابل افتتاح، سه بنای واگذارشده از سوی صندوق حفظ و احیاء، ساماندهی 17 محوطه تاریخی، نشانهگذاری و نصب تابلوی هشدار برای 70 محوطه تاریخی در استان اشاره کرد.»
حسینیبروجنی اضافه کرد: «با حمایتهای مالی تحت عنوان کمکهای فنی اعتباری و مشارکت در مرمت، از تعداد 81 کارگاه فعال، 18 کارگاه توسط مالکان آثار و بخش خصوصی، تحت نظارت معاونت میراثفرهنگی، فعال بوده است.»
شناسایی و کاوش 5 محوطه باستانی
او درخصوص عملکرد این معاونت در حوزه باستانشناسی نیز با اشاره به اینکه از دیرباز سرزمین کهنسال خوزستان به دلیل کشف محوطههایی از دورههای مختلف به بهشت باستانشناسان مشهور بوده است میگوید: «در جایجای این استان محوطههای تاریخی گسترده شده و به واسطه رشد صنایع، گاهی اوقات برخوردها و تقابلاتی میان صنعت و فرهنگ به وجود میآید.»
معاون میراثفرهنگی خوزستان افزود: «برای جلوگیری از این تقابلها، با هدف حفاظت، شناخت و نجاتبخشی در محوطههای تاریخی استان، پنج محوطه بررسی، شناسایی و کاوش شد و در راستای پایش و مانیتورینگ با هدف نگهداری و حفاظت پیشگیرانه و تکمیل بانک اطلاعاتی محوطههای استان، 100 اثر مورد پایش مستقیم قرار گرفت.»
او توضیح داد: «از آنجا که روزانه استعلامهای گوناگونی با هدف بررسی موقعیت موارد درخواستی نسبت به آثار تاریخی و ضوابط پیوست آن صورت میگیرد، طی سال گذشته بیش از هزار و 200 استعلام با تهیه گزارش مستند کارشناسی که به نوعی به مثابه پایش محوطههای استان نیز هست، در حوزه معاونت میراثفرهنگی با همت کارشناسان متخصص این حوزه پاسخ داده شده است.»
ساماندهی 6هزار شیء تاریخی و تجهیز موزهها به حفاظت الکترونیک
حسینیبروجنی، موزهها و فعالیتهای معرفیمآبانه آنها را از مهمترین درگاههای تفسیر و ارائه که منجر به درسآموزی از گذشته و آموزش نسل نو میشود دانست و اظهار کرد: «باتوجه به قدمت سرزمین خوزستان، آثار و محوطهها، کشفیات باستانشناسی و تنوع قومیتها در آن، ظرفیت بسیار بالایی در تولید محتوای موزهای و نمایش آثار تاریخی، طبیعی و ناملموس وجود دارد که بدون شک توجه به این ظرفیت در رشد فرهنگ توجه و نگهداری از آثار بیتأثیر نخواهد بود.»
او افزود: «از اینرو، در سال 99 کارشناسان متخصص حوزه معاونت میراثفرهنگی، با کارشناسی دوهزار و 760 قلم شیء تاریخی با مبادی مخلف ورودی (اعم از قاچاق، هبه، کاوش و ...)، ساماندهی بیش از ششهزار شی تاریخی در قالب برنامههای استاندارد ساماندهی اموال تاریخی، مرمت320 اثر تاریخی با رعایت همه شیوهنامههای مرمتی آثار، تهیه طرح محتوایی و ساماندهی دائم شش موزه موجود در سطح استان و گشایش یک موزه و راهاندازی بازدیدهای مجازی باتوجه به همهگیری ویروس کرونا و استفاده از ظرفیت فضای مجازی در معرفی آثار تاریخی و اهمیت آن، همچنین تجهیز هفت مورد از موزهها و سایتموزههای استان به سیستم حفاظت الکترونیک، سعی بر آن داشت تا موزههای استان را به سطح استاندارد برساند.»
جلسات برگزارشده و شوراهای تخصصی
معاون میراثفرهنگی خوزستان، در بخش دیگری از صحبتهای خود، هماندیشی و استفاده از ظرفیت شوراهای تخصصی با حضور اساتید ملی و استانی و مشورت با ایشان را در هرچه پربارتر کردن طرحهای اجرایی موردنیاز بسیار تأثیرگذار عنوان کرد و افزود: «از اینرو، در سال 99 علاوه بر برگزاری جلسات تخصصی شورای ثبت و حریم و بررسی بیش از 50 پرونده ثبتی در حوزههای چهارگانه مرتبط با ثبت، با هدف بررسی 15 طرح، 8 جلسه شورای فنی و بیش از 50 جلسه کمیته فنی کارشناسی برگزار شد که خروجیهای آن در کارگاههای مرمتی و ... در دستورکار قرار گرفته است.»
مرمت 15 بنای تاریخی تا پایان دولت از منابع مالی سال 99
او همچنین به برنامهها و طرحهای معاونت میراثفرهنگی خوزستان تا پایان دولت اشاره کرد و گفت: «از منابع مالی سال 1399، پنج بافت تاریخی تا پایان شهریور 1400 با هدف مستندنگاری، آسیبشناسی، مرمت و تهیه ضوابط اختصاصی مطالعه خواهد شد؛ همچنین از همین منبع مالی و طی همین مدت، 15 بنای تاریخی با مشارکت بخش خصوصی رفعخطر و مرمت میشود.»
حسینیبروجنی در پایان افزود: «از منابع مالی سال 99، ساخت ویترینهای یک موزه باستانشناسی انچام شده است و ضمن تهیه طرحهای محتوایی لازم، این موزه تا پایان دولت قابل افتتاح خواهد بود.»
*گزارش از سیدجواد خراسانی، خبرنگار روابطعمومی ادارهکل میراثفرهنگی، گردشگری و صنایعدستی خوزستان