خور به شاخهای از دریا اطلاق میشود که به داخل خشکی نفوذ کرده و معمولا بهعنوان یک ویژگی ژئومورفیک ساحلی شناخته میشود.
سارا عبادی، مدیر پایگاه منظر فرهنگی خلیج فارس بندر ماهشهر، در یادداشتی نوشت: در استان خوزستان یکی از مهمترین و برجستهترین مجموعههای خورها در منطقه بندر ماهشهر و بندرامام قرار دارد که تمامی آنها بهعنوان انشعابات خور موسی از خلیج فارس محسوب میشوند. این منطقه بهدلیل ویژگیهای خاص طبیعی، اکولوژیکی و تاریخی که در خود جای داده است یکی از نقاط استراتژیک و ارزشمند کشور به شمار میآید.
تاکنون در این منطقه ۸۵ خور بزرگ و کوچک شناسایی و مستند شدهاند که هریک از این خورها خود دارای انشعابات فرعی متعدد و گوناگونی هستند. این خورها در مقایسه با دیگر خورها از نوع واقعی بوده و هیچگونه ارتباطی با منابع آب شیرین ساحلی ندارند. این ویژگی خاص خورها در منطقه بندر ماهشهر موجب تمایز آنها از دیگر نواحی مشابه شده است.
خورهای منطقه بندر ماهشهر بهدلیل شکل منحصربفرد، تنوع زیستی غنی و ویژگیهای تاریخی خود بهعنوان یکی از مهمترین پدیدههای اکولوژیکی و زیستمحیطی در سطح استان خوزستان و حتی کشور شناخته میشوند. این خورها به دلیل شکل ظاهری خاص خود که شبیه به درختی خمیده با شاخههای متعدد است و همچنین تنوع بالای گونههای جانوری و گیاهی که در آنها زندگی میکنند بهعنوان یکی از منابع طبیعی ارزشمند در سطح ملی و بینالمللی مورد توجه قرار گرفتهاند. این خورها در زمان جزر مساحتی بالغ بر ۳۵۱۴ کیلومترمربع را دربرمیگیرند و به همین دلیل از منظر اکولوژیکی و جغرافیایی دارای اهمیت فراوانی هستند.
تحقیقات علمی و مطالعات طولانیمدت نشان میدهند که تاثیر خورهای شهرستان بندر ماهشهر بر زندگی ساکنان این منطقه و تحولات فرهنگی، اجتماعی، اقتصادی و زیستمحیطی آنها بسیار درخور توجه است. این تاثیرات در قالبهای مختلف و در جنبههای گوناگون از جمله جغرافیایی، زیستمحیطی، تجاری، مذهبی و حتی سیاسی خود را نشان میدهند. خورها از دیرباز نقشی کلیدی در روند توسعه اقتصادی و صنعتی منطقه ایفا کردهاند. این خورها بهویژه در فرآیندهای تجاری و حملونقل دریایی تاثیر شگرفی داشته و بهعنوان شاهراههای حیاتی برای انتقال کالاهای تجاری و مواد اولیه به مناطق مختلف کشور محسوب میشوند.
خور موسی بهعنوان یکی از شاخصترین نمونههای اکوسیستم ساحلی پهنههای گلی جزر و مدی در شمال غرب خلیج فارس، بزرگترین و گستردهترین شبکه خورهای کشور را تشکیل داده است. این شبکه بهدلیل ویژگیهای هیدرولوژیک خاص خود و همچنین منابع طبیعی منحصر به فردی که در آن نهفته است بهعنوان یکی از بزرگترین زیستگاههای ساحلی ایران شناخته میشود. شکل خاص هیدرولوژیک این خورها که ناشی از جزر و مدهای منظم و تغییرات فصلی است شرایط مناسبی را برای رشد و تکثیر گونههای مختلف جانوری و گیاهی فراهم میآورد.
خورها با داشتن سواحل متنوع از جمله سواحل ماسهای غیرزیستی، سواحل گلی، سواحل صدفی و سواحل صخرهای، بهعنوان یکی از پدیدههای ژئومورفیک منحصربفرد در جنوب کشور شناخته میشوند. این سواحل با ویژگیهای خاص خود نه تنها از منظر علمی و اکولوژیکی اهمیت دارند بلکه پتانسیل بالایی برای جذب گردشگران از سراسر جهان دارند. تنوع زیستی و طبیعی موجود در این سواحل بهویژه در فصلهای مختلف سال، فرصتی منحصربفرد برای توسعه گردشگری طبیعی و اکولوژیکی فراهم کرده است. بهطور خاص، این خورها بهعنوان زیستگاه گونههای جانوری خاص و منحصر به فرد از جمله پرندگان آبزی و کنارآبزی شناخته میشوند. این منطقه در فصلهای زمستانی محل استراحت و تخمگذاری بیش از سه میلیون پرنده مهاجر است که در مسیر مهاجرت خود به این منطقه میآیند.
در نتیجه، بررسیهای علمی و مطالعات اکولوژیکی نشان میدهند که خورها نه تنها از منظر زیستمحیطی بلکه از جنبههای فرهنگی، اقتصادی و تاریخی نیز نقش اساسی در توسعه منطقه و کشور دارند. بههمین دلیل، حفاظت از این خورها و بهرهبرداری پایدار از منابع آنها باید در اولویت قرار گیرد. این خورها بهعنوان یکی از مهمترین منابع طبیعی کشور، نیاز به مدیریت و برنامهریزی دقیق برای حفظ اکوسیستم و توسعه پایدار دارند تا از آنها بهطور بهینه و مسئولانه بهرهبرداری شود.